U Karađorđevoj 31, nedaleko od Brankovog mosta nalazi se jedno tajnovito mesto. Malo skrajnut sa glavnog puta i skoro srastao sa stenom u pozadini, nalazi se ulaz u stare prestoničke lagume.
Tokom 19. veka, deo grada uz samu desnu obalu Save predstavljao je trgovački centar Beograda, pošto se transport u to vreme uglavnom odvijao brodovima. Roba koja je pristizala u grad čuvana je u lagumima – veštačkim pećinama kojih danas ima 13, na potezu od Brankovog mosta do Kalemegdana!
Kako su Srbi koristili ove pećine kroz stoleća?
U to doba, u vreme pre hladnjača i zamrzivača, namirnice su se čuvale upravo na ovakvim mestima. Svake godine, kada bi Dunav i Sava zaledili, šegrti i kalfe bi odlazili na reke, sekli ledene kocke, dovlačili ih i postavljali na pod jedne ovakve prostorije. Tako bi dobili efekat džinovskog frižidera, gde je bilo moguće čuvati hranu. Zato su ova mesta bila veoma dragocena – priča za Dnevno Zoran Nikolić, autor knjige “Beograd ispod Beograda”.
U lagumima je temperatura uvek bila stabilna, pa su trgovci tu čuvali žitarice, suvo voće i drugu robu koja je prolazila gradom.
Reprezentativni vinski podrum koji se danas nalazi na ovom mestu izgleda isto kao pre dva veka. Građevina u prizemlju služi kao vinarija, ali je njena unutrašnjost netaknuta, pa zato predstavlja autentičan ambijent iz tog vremena. Ebo kako on izgleda –
– Najstariji zapisi vezani za ove lagume datiraju iz doba austrijske vlasti, iz 1724. godine, kada je zabeleženo kako Mitropolija Srpske pravoslavne crkve na ovoj savskoj obali ima svoje vinske podrume. Za neke danas ne postoje datumi izgradnje, ali je ostala priča o zanatlijama koje su ih kopali. Uglavnom su bili cincarskog porekla i smatralo se da su upravo oni najveštije zanatlije svog doba – objašnjava Nikolić i dodaje da je upravo ovo bilo srce nekadašnjeg “malog Beograda”.
Dva stuba na ulazu u vinariju ostaci su stare dizalice-lifta koja je služila da se roba odatle podigne naviše, ka Kosančićevom vencu. Tada su na gornjem delu postojali posebni prilazi, gde je teret bio utovarivan u zaprege koje bi ga kasnije odvozile ka gradskim pijacama ili drugim odredištima.
Sa porastom broja stanovnika i dolaskom nove tehnologije, lagumi su vremenom izgubili svoju prvobitnu funkciju i danas predstavljaju samo atrakciju za avanturiste i zaljubljenike u ‘podzemni Beograd’.
