Prestonica Srbije pala je pod Osmanlije 1521. godine, a neki istorijski zapisi kažu da je već naredne u njoj otvorena prva kafana, na današnjem Dorćolu.
Sigurno su se stari Dorćolci smejali Londoncima, Parižanima i Bečlijama kada je pomama za kafanama konačno stigla i do njih, sa zakašnjenjem od čak vek i po!
Na Dorćolu, davne 1522. godine, odmah nakon osmanlijskog osvajanja Beograda, otvorena je prva kafana na ušću Save u Dunav.
“Kafana, na turskom jeziku, znači kuća u kojoj se pije kafa. U šesnaestom veku Turci osvajajući Evropu grade džamije, karavan-saraje, hanove i ‘kuće u kojima se pije kafa’ “, objašnjava Vidoje Golubović, autor knjige “Stare kafane Beograda”.
Prva dorćolska kafana nije bila samo prva u Srbiji, već mnogo, mnogo šire…
Šta više, ta dorćolska kafana bila je i prva na čitavom Balkanskom poluostrvu, jer je čak i Carigrad dobio svoju prvu tek 1555. godine.
Ta dorćolska kafana bila je prva i na čitavom evropskom kontinentu, pa su tako stari Dorćolci u 17. veku samo mogli da se smeju Londoncima, Parižanima i Bečlijama kada je pomama za kafanama stigla i do njih.
Među prvima je bila i u čitavom svetu, jer se po starosti meri sa onim lokalima koji su otvoreni, pa zabranjeni u Meki, i sa onima koji su potom otvoreni u Damasku i Kairu.
Evo kako su prve naše kafane izgledale –
Za razliku od današnjih kafića, tadašnje kafane su bile skromnih dimenzija, u njima je najčešće bilo ne više od tri-četiri stola, a plafon je bio tako nizak da gosti uglavnom ne bi mogli da se isprave u njima.
Mehane i kafane bile su stecište kulturnog, političkog i privrednog života. U njima su se sklapali poslovi, pisale pesme i planirali prevrati.
Tako se veruje da je upravo u kafani “Znak pitanja” bio smešten prvi bilijarski sto u Srbiji. Prva sijalica u Beogradu zasijala je u kafani “Hamburg” (“Proleće”) u Masarikovoj ulici, a telefon je prvi put zazvonio u kafani “Tri lista”.
U kafanama su bile izvedene i prve pozorišne predstave i filmske projekcije. Zanimljivo je i da je u period posle Prvog svetskog rata Skupština jedno vreme zasedala u “Kasini”.
A evo koliko je vremena prošlo dok su posle nas ostale svetske prestonice otvorile prve kafane
Kafa i kafanska kultura na Stari kontinent stigli su upravo putem kontakta sa Turcima i gotovo momentalno su postali popularni. Prva posle Dorćola bila je Venecija, koja je kafanu dobila 1629. godine, zahvaljujući trgovačkim vezama Republike svetog Marka i Otomanskog carstva; ipak, pouzdani zapis je tek iz 1645.
Englezi su svoju prvu kafanu dobili u Oksfordu 1652. godine, što je sto trideset godina kašnjenja za Dorćolom i Beogradom, a otvorio ju je Jevrejin po imenu Jakob.
Prva pariska kafana otvorena je 1672, a bečka kafana je svetlost dana ugledala 1683. godine zahvaljujući Franji Đuri Kolčiću (poljskom pravoslavcu, verovatno Belorusu).
Što se tiče ostalih zemalja, pomenimo da je 1667. godine Bukurešt dobio svoju prvu kafanu, otvorenu od strane Kara Hamije, bivšeg janičara, dok je prva američka otvorena 1676. godine u Bostonu.
