Lepterija je najpoznatije sokobanjsko izletište koje je zaštićeno zakonom i proglašeno predelom izuzetnih odlika. Nalazi se u podnožju Rtnja na severu, Ozrena, Leskovika i Device. S Lepterije se, drvenim mostićem preko Moravice, dolazi do staze koja vodi do prirodnog fenomena poznatog kao Bogorodica u steni.
Na prvi pogled ovo mesto podseća na ulaz u pećinu, ali je to u stvari usek u steni planine Rtanj. Ipak, lepše ga je posmatrati malo izdalje odakle se jasno ocrtavaju siluete Bogomajke sa njenim Mladencem. Udubljenje u steni ima oblike majke s detetom.
Šta obavezno treba da uradite kada se nađete pred ovom stenom?
Prema predanju, u toj se steni sakrila Bogorodica s Hristom u naručju, bežeći pred Rimljanima. Svako ko pred stenom upali sveće, činiće mu se svako dobro na ovome svetu. Običaj da se Bogorodici klanja, pale sveće i ostavljaju ikonice, krstići i brojanice na ovom neobičnom mestu postoji od davnina.
Na ovo mesto mnogi dolaze i više puta godišnje jer su se, kažu, uverili da je mesto isceljujuće. Govori se o tome da je Bogorodica pomogla brojnim nerotkinjama, ljudima koji imaju problem sa vidom, nepokretnima, pa i duševno obolelima.
Pored useka se nalazi i pećina u koju na svaki Veliki petak dolaze ljudi i čekaju da oko tri sata posle ponoći voda sa tavanice postane kao mleko bela. Samo u toj noći ona kaplje nekoliko minuta i nikada više u toku godine. Smatra se da je lekovita za oči.
Lekovite vode ovog kraja
Pored puta koji vodi ka ovom izletištu, odvajanje na desno vodi ka crkvi Svete Marije. Nedavno je izgrađena na temeljima stare crkve iz 14. veka koja je bila porušena. Posvećena je Rođenju Presvete Bogorodice koje se svetkuje 21. septembra. Smatra se da je crkva iz 13. ili početka 14. veka i da su njeni ktitori bili Stefan i Vuk, sinovi cara Lazara. Srušena je kad i Soko Grad, kada se turski beg Hamus odmetnuo od sultana i zauzeo ovo utvrđenje. Kao kazneni odred sultan šalje Musu Kesedžiju koji ruši utvrđenje Sokograd 1413. kao i ovu crkvu.
Ovaj kraj inače obiluje izvorima lekovitih voda, a pored same crkve se nalazi česma iz koje teče voda kojoj se takođe pripisuju isceljujuća svojstva.
