U zvaničnoj upotrebi srpskog jezika postoje dva pisma: ćirilica i latinica. Ćirilica je slovensko pismo nastalo u 9. veku, a kod nas reformisano 1818. od strane Vuka Karadžića i kao takvo zvanično prihvaćeno tek 1868. godine.
U 19. veku Vuk Karadžić i Đuro Daničić za potrebe Srbije reformisali su i latinicu, koja je danas pored ćirilice drugo srpsko pismo. Ćirilicom, kao Ustavom zvaničnim pismom, sva državna akta i dokumenta moraju biti napisana, ali to ne znači da time latinica ima manji značaj u našem jeziku.
Evo zašto je se nikako ne smemo odreći, niti izbaciti iz naše tradicije i jezika:
Nametanje latinice i zabrana ćirilice od strane austrijske i ustaške okupacije u XX veku dovela je kod nas do uvreženog mišljenja da je latinica “strano”,”neprijateljsko” pismo, pa čak i da je to „hrvatska latinica“, a da je jedino srpsko pismo ćirilica. Ova teza može biti prihvatljiva samo onome ko ne zna osnovnu istoriju svog maternjeg jezika.
Latinicu smo kao pismo dobili još u 19. veku. Sadašnja latinica koju koristimo nastala je reformama Vuka Karadžića i Đura Daničića, a prvobitna latinica 〈nastala između 5. i 6. veka p. n. e.〉 i ćirilica 〈nastala u 9. veku n. e.〉 imaju zajedničke korene u grčkom alfabetu iz kojeg su preuzele mnoge grafeme.
Uzimanjem grafema po ugledu na grčka i glagoljska slova stvorena je ćirilica, kao jednostavnije pismo koje je potpuno potisnulo stariju glagoljicu iz svih slovenskih zemalja. Tako se i prvobitna latinica 〈pismo starih Rimljana〉 razvijala i posredstvom mnogih evropskih naroda menjala i prilagođavala, da bi se danas njome služili mnogi slovenski i evropski narodi.
Glogoljica je prvo slovensko pismo, nastalo u drugoj polovini 9. veka. Koristile su je mnoge slovenske zemlje. U Srbiji je ćirilica potisnula glagoljicu, a kod Hrvata je glagoljica u 14. veku postala deo opšte upotrebe i pored latinice koja se tada pojavila[/caption]
Tako je latinica dospela i na naše govorno područje, a tvrdnja da je latinica koju koristimo u Srbiji hrvatsko pismo potpuno je netačna i sa istorijske i sa lingvističke strane. Evo i zašto.
Kako je Bečkim književnim dogovorom 1850. doneta odluka da svi Južni Sloveni treba da imaju jedan književni jezik, latinica je postala češća u upotrebi i kod Srba; najviše kod Srba u Ugarskoj, dok su Srbi pod Turcima i dalje najviše koristili ćirilicu. Reformu latinice pokušao je Ljudevit Gaj kod Hrvata, još 1830. i oni danas priznaju njegovu reformu jezika. Međutim, Gaj nije uopšte predvideo slovo za glas ć, jer on kao rođeni kajkavac nije ga razlikovao od č, a nije predvideo ni slovo za glas dž koje takođe nije uočavao. Slovo đ obeležavalo se čak sa dve varijante: dj i gj.
Naš Đuro Daničić je, posle Gaja, umesto grafema dj i gj uveo slovo đ 1880. 〈pored drugih predloga za grafeme koji nisu prihvaćeni〉 i koje danas i Hrvati koriste.
Evo zašto je pogubno odricati se latiničnog pisma u Srbiji –
Ako tvrdimo da hrvatski jezik kao takav nije postojao pre raspada Jugoslavije, shodno činjenici da su i državu dobili u tom periodu, onda bi bilo potpuno suludo odricati se latinice, nazivati je “hrvatskom” i isključiti je iz upotrebe srpskog jezika. Jer, osim što nema nijednog valjanog i lingvistički utemeljenog razloga, to bi značilo da se moramo odreći i svih naših književnih i naučnih dela ikada napisanih na latinici. A to je apsurdno.
Ćirilica je svakako pismo koje je više ukorenjeno kod Srba i treba joj dati prednost, ali to ne smemo raditi tako da se latinice potpuno odreknemo, jer smo upravo dokazali da je ona srpsko pismo koliko i ćirilica. Treba upotrebljavati i jedno i drugo pismo. Time što će neko prema ličnom afinitetu izabati da radije piše latinicom u Srbiji, ne znači da će prekršiti Ustav svoje zemlje, jer je prema njemu latinica ravnopravno pismo.
Autor: K. M.
