Iz ravne Gruže diže se veličanstveni krš na kom se nalaze ostaci starog grada u koji su se Srbi sklanjali od neprijatelja.
Pojedini istoričari kažu da je tada Borač imao više stanovnika nego London, a tokom vekova u njemu su živeli carevi, kraljevi i vlastelini. Prema arheološkim istraživanjima grad je star oko dve hiljade godina, a Srbi su ga podigli na rimskim temeljima.
Borač, staro selo usred Šumadije, čuveno je po Boračkom kršu, ostatku ugašenog vulkana, koji je nastao pre 20 miliona godina. Na njemu su tvrđave gradili Kelti, Rimljani, Vizantinci i Srbi i kao takvo je ucrtano na mapi sveta.
Borač je star dve hiljade godina, a ime je dobio po borbenom duhu lokalnog stanovništva. Izgradnji grada i njegovoj slavi najviše je doprineo despot Stefan Lazarević koji je na tom mestu sa Dubrovčanima potpisao Sporazum o slobodnoj trgovini.
Grad je bio podeljen na tri dela: gornji za vlastelu, srednji za činovnike i vojsku i donji za stanovništvo. Grad je bio vojno-strateško uporište. Zbog geografskog položaja važio je za neosvojivu tvrđavu. Jedan mletački kartograf ucrtao ga je u mapu sveta.
U Boraču su postojala dva manastira i devet crkava. Groblje se prostiralo na oko pola hektara. Spomenici su prvobitno bili napravljeni u jarkim bojama i imali su određena obeležja: ako je sahranjen drvoseča – sekira, ako je vojnik – šajkača.
Borački krš proglašen je za spomenik prirode i pod zaštitom je države.
Izvor: Šajkača
