Prilikom neprijateljskih napada na grad Solun, sveti Dimitrije se često pojavljivao kao svetli konjanik koji na svome konju stražari i čuva zidine Soluna boreći se i terajući neprijatelje u bekstvo. I danas se smatra njegovim zaštitnikom.
Iako se u hrišćanstvu veruje da je ovaj svetitelj stradao upravo u Solunu, zvanični rimski zapisnik je registrovao mučeničku smrt đakona Dimitrija, koji je pogubljen 9. aprila 304. godine, zajedno sa pet devojaka u Sirmijumu, današnjoj Sremskoj Mitrovici.
Sremska Mitrovica odn. tadašnji Sirmium najstariji je sačuvan rimski grad na prostoru Srbije. Potiče iz 1. veka p.n.e i bio je jedna od 4 prestonice velikog Rimskog carstva. U njemu je rođeno čak 10 rimskih careva među kojima su: Trajan Decije, Aurelijan, Prob, Maksimijan, Hostilijan, Konstancije II i Gracijan…
Tokom progona hrišćana mnoge osude protiv njih bile su izvršavane na Artemidinom mostu u Sirmiumu. Sveti Dimitrije pogubljen je na istom mestu, posle uzaludnog ubeđivanja vladara Proba da Dimitrije prinese žrtvu Jupiteru, odbaci hrišćansku doktrinu i, kao da ništa nije bilo, mirno ode kući.
Dimitrije je hladno odbio Probovu ponudu i krenuo prema dželatu na sredini mosta, gde mu je ovaj, jednim potezom srpe, odrubio glavu.
EVO I DOKAZA –
Ovo je, što je vrlo važno, jedinstven spomen hrišćanskog mučenika Dimitrija u svim rimskim i ranohrišćanskim spisima. Na mestu stradanja sv. Dimitrija i svih hrišćanskih mučenika, umesto Artemidinog mosta, danas se nalazi najveću pešački most na Balkanu koji spaja Sremsku Mitrovicu sa mačvanskom stranom preko Save.
Smatra se da je nekakav velmoža Leontije u slavu ovog mučenika podigao prvo crkvu u Sirmijumu, pa onda potom čuvenu crkvu u Solunu, gde je preneo okrvavljenu Dimitrijevu košulju kao relikviju. Kasniji grčki crkveni spisi Dimitrija su proglasili rimskim oficirom i tribunom, kroz legendu obradivši njegov tobožnji život u Solunu.
Glavni dokaz za nepostojanje solunskog Dimitrija, i mučenikovo svrstavanje u red sirmijumskih svetitelja, su dva pisma cara Justinijana prvog Mavrikija, oba upućena Solunjanima –
Carevi su zahtevali da im se ustupe mošti svetog Dimitrija radi prenosa u Carigrad, a Solunjani su im uzvratili da oni ne znaju ni za kakve druge mučeničke mošti u njihovom gradu, osim za mošti svete Matrone. A, za kult Dimitrijev, rekli su da ga poštuju, ali i da je do njih došao iz Panonije.
To nam potvrđuje i 11. novela cara Justinijana Prvog iz 535. godine, koja navodi da je prefektura Ilirika preneta iz Sirmijuma u Solun još u vreme hunskog vođe Atile, te da solunski episkop ne duguje svoj sjaj vlastitom autoritetu, već činjenici da je, pre premeštaja, živeo u Sirmijumu.
U SREMSKOJ MITROVICI PRONAĐENA JE NAJSTARIJA CRKVA POSVEĆENA OVOM MUČENIKU –
Pošto crkva u Solunu nije ni posedovala mošti svetog Dimitrija, ne možemo govoriti o Dimitriju kao o solunskom svetitelju. Najvažnija stvar u svemu ovome je arheološko iskopavanje u Sremskoj Mitrovici, osamdesetih godina 20. veka, koje je, kao rezultat, imalo otkrivanje ranohrišćanske crkve, datovane u početak 5. veka, koja je danas izložena u podrumu jedne bankarske ekspoziture u Sremskoj Mitrovici.
Današnja crkva sv. Dimitrija u Sremskoj Mitrovici
Osim Sremske Mitrovice, sv. Dimitrije patron je i naše Kosovske Mitrovice. Takođe, pored Grka slave ga i Rusi. U 17. veku proglašen je zaštitnikom Sibira.
Izvor: Vesti online
